De
kermis van Terheijden (Traaie) kent al een eeuwenoude geschiedenis.
Voor zover na te gaan al sinds de H. Antonius Abt kerk er staat en
die dateert van 1633.De kermis is verbonden aan de
wijding van de kerk en in 1401 stond er al een oorspronkelijke kapel.
Of er toen al een kermis was, dat verraadt de geschiedenis niet. De
oudste gegevens van de Terheijdense (Traaise) kermis zijn terug te
vinden in de archieven van het Gilde St. Antonius Abt.
Traditiegetrouw werd op kermismaandag na de tweede zondag in
september het koningschieten gehouden. In het jaar 1662 hebben ze:
‘twee tonnen bier op de kermesse gbruyckt, betaalt XIII gulden’,
vertelt dat archief. In de latere tijd, zo ergens in de twintigste
eeuw, draaiden in de cafés tijdens de Traaise kermisdagen
elektrische orgels. Volgens een verhalenverteller uit vervlogen
jaren: ’s Aoves om aacht uur ging de kermis dicht op ’t
Zaandpleintje, da wul zeggen de muziek in de cafés moest stil ouwe
en stoppe mee daase. D’n urgel wier dan verzeegeld tot d’n
aandere morge. D’r waare kasteleins die beloofden d’n eerste
klaant dan ’n fles wain. Dus ’s morges waar ’t al vroeg druk.’
De kermissen stonden vroeger bol plezier en lol. Alleen al het aantal
orgels was bijzonder. Soms speelden er wel acht of meer. Deze
begonnen al ’s morgens vroeg om 07.00 uur te spelen. Degene die het
eerste bij zo’n orgel danste, kreeg een fles jenever. Soms was al
het personeel van het volle café De Gouden Leeuw pleite. Zij gingen
achter de meiden aan. Menige verkering is dan ook begonnen op de
kermis. Zondags werd pas na drie uur gestart. Na het lof. De pastoor
had eerst nog iedereen ernstig toegesproken en gewaarschuwd tijdens
ochtendmis. Iedereen moest zich maar netjes gedragen.
Volgens
ingewijden was de kermis van vroeger het grootste feest van het jaar.
Meer nog dan het carnaval van voorheen. Hele families kwamen naar de
kermis. De mannen, zoons en schoonzoons als eerste in de cafés. De
vrouwen waren met het kroost eerst een rondje aan het maken over de
kermis en volgden later. Het gewone werk schoot er nogal eens bij in
tijdens de Traaise kermis. Als de mannen na het weekend naar hun werk
fietsten en de orgels begonnen te spelen, stapte menigeen van de
fiets en ging aan de zwier over de kermis en liet het werk voor wat
het was. Het is zelfs voorgekomen, dat de bouw twee dagen stil lag.
De bouwvakkers sjouwden liever over de kermis, dan op het werk. De
kermis werd van oudsher eerst op het Zaandpleintje (later het
Dorpsplein) gehouden. In de beginjaren zeventig verdween de kermis
van het Dorpsplein en werd verkast naar het toen modernere
Oranjeplein in de wijk Molenpolder van Terheijden. Vanaf die tijd
waren er jaarlijks twee kermissen. Eentje in september én een
voorjaarskermis. De septemberkermis werd door de muziekvereniging
Harmonie georganiseerd om de kas te ‘spekken’. Die in het voorjaar
was een initiatief van de gemeente, maar die is daarmede gestopt. De
muziekvereniging besloot de kermis in september te handhaven om net
als voorgaande jaren de kas wat aan te vullen. Dit om te voorkomen
dat weer een Traais evenement uit het straatbeeld van Terheijden zou
verdwijnen.
Bronnen: BN/DeStem 2005, auteur Jan van Vliet
www.janvanvliet.nl
Huis- aan huisblad ’t Carillon 2005 en boekje van de
Heemkundekring de Vlasselt over de kermissen o.a. in Terheijden,
www.devlasselt.nl
Foto’s in zwart-wit: Heemkundekring de Vlasselt
Kleurenfoto’s:
Johan van der Vlist/ platform www.kijkopdrimmelen.nl
