De naam Onderdijk wijst op een dijk op Wagenberg. Jawel, want de in elkaars verlengde liggende Brouwerijstraat, Postweg, Dorpsstraat en Withuisstraat werden in vroegere tijden aangeduid als “De Wagenbergsche Dijck”. Deze dijk was een onderdeel van een langere waterkering vanaf Terheijden over Zwaluwe en dateert van omstreeks 1390.
Het zeewater kwam in die tijd tot aan Wagenberg en stormvloeden hebben de dijk op meerdere plaatsen doorgebroken. De diverse ‘weelen’ herinneren daar nog aan. Deze dorpsgeschiedenis staat uitgebreid beschreven in het boekje “Bestuurders, grenzen en ontginningen tot 1500” geschreven door Adrie Welten.
Na het bedijken van de Zonzeelse Polder werd het hier veiliger en zijn er woningen gebouwd tegen de dijk aan. Hier en daar zijn er ook huizen boven op de dijk gebouwd, waardoor de weg extra bochten heeft. Tot in het midden van de vorige eeuw stonden er nog enkele huisjes met de voorzijde aan de Onderdijk.
Vanaf de Dorpsstraat gezien keek je op het dak. Hiervan is een heel mooi voorbeeld te zien op de foto van rond 1935 uit de verzameling van Ria Nissen. Rechts op de foto zie je de achtergevel van een duidelijk lager staande woning. Die heeft gestaan tegenover Dorpsstraat 17-21. Parallel aan de Wagenbergsedijk liep langs de Binnenpolder een weg. Gesproken werd van ‘onder langs de dijk gaan’ ofwel ‘onder dijk’. Een deel heeft de straatnaam Onderdijk gekregen en het andere deel Parallelweg.
Het stuk ‘onder dijk’ daartussenin is onderdeel van de Dorpsstraat geworden. Het stuk dijk daar is nu de Postweg, die iets hoger ligt. Aan de onderdijken hebben veel boerderijen gestaan. Een aantal daarvan zijn nog goed als zodanig te herkennen.
Vergelijkbaar met de Wagenbergsedijk is de Helkantsedijk, die in de afgelopen eeuwen maar weinig is veranderd. Dat is nog duidelijk een hoge dijk met afritten. Aan de Wagenbergse kant ligt een ‘onder dijk’ met nog oude boerderijen. Zo zal Wagenberg er 4 à 5 eeuwen geleden ook uit hebben gezien.
Johan van der Made.